“TURISTA” UN CONSTRUCTOR NAVAL A PEQUENA ESCALA.

O cambadés que constrúe barcos coa memoria. 

Antonio Galiñanes, "Turista", fai maquetas de embarcacións sen planos nin fotografías do modelo orixinal.

O cambadés Antonio Galiñanes López quedoulle o sobrenome de "Turista" tras gañar de neno un concurso de disfraces da Sociedade Cultural vestido de veraneante. 

Hoxe, este marimeiro xubilado fai seis anos ten un departamento no porto de Tragove e alí elabora, con paciencia e meticulosidade, fermosas maquetas navales que nalgúns casos tamén son unha lección de historia. Antonio Galiñanes recoñece que é incapaz de construír un barco exacto ao modelo orixinal e de traballar con planos ou fotos. Como el di, os planos están na súa cabeza: na súa memoria. 

A Antonio Galiñanes López, Turista, faltáballe pouco máis dunha semana para cumprir os dez anos cando se embarcou por primeira vez como mariñeiro nun barco do xeito. 

Dario, irman de Turista.

Con 16 xa fixo de patrón máis dunha vez e con 29 converteuse en armador, en sociedade co seu irmán Darío... A biografía de Antonio Galiñanes non difiere moito nos seus trazos esenciais da de moitos outros homes da súa xeración que naceron en San Tome, o barrio mariñeiro que leva os apelidos de "do Mar". 

Durante moitas décadas -Turista naceu en 1944- vir ao mundo en San Tome prefiguraba dalgún modo o destino: homes e mulleres deixaban pronto a escola, e sendo aínda pícaros ían á marea, á seca ou a traballar nas fábricas de conserva. Vidas duras e difíciles que de cando en cando quixeron para os seus fillos. E aínda que a Antonio Galiñanes o mar deulle o que ten e non o deixou nunca ata a súa xubilación -fai agora seis anos- recoñece que me gusta máis o oficio que teñen os meus fillos". Son tres,e traballan en terra. 

"Eu non puiden ser outra cousa, aínda que tampouco me amargou nunca ir ao mar", engade. 

Hoxe, con 69 anos,Antonio Galiñanes segue preto del. Ao xubilarse desenterrou do pasado unha afección que empezou a cultivar sendo pícaro, a fabricación de barcos de xoguete, e estableceu o seu taller nun dos departamentos de mariñeiros que hai no peirao de Tragove, entre a lonxa e a fábrica de xeo. Traballa co portalón aberto,de modo que ata el chegan os sons e os cheiros do porto. 

"De neno encantábame facer barcos de corcho ou coa concha do calamar. Iso e unha pelota eran todos os xoguetes que tiñamos", conta mentres traballa na fabricación dunha maqueta de batea, que empeza a ensamblar estes días. 

As circunstancias da vida obrigáronlle a deixar a nenez antes de tempo, e deixou de fabricar os barcos;pero fai seis anos, ao retirarse, volveu. O resultado da súa afección pode verse tanto no departamento que ocupa en Tragove como na súa casa de San Tome, onde ten unha ducia de embarcacións de varios tipos -desde bateeiros a cerqueros, pasando por dornas a vela-, dunha gran beleza e precisión, todos eles construídos de xeito totalmente artesanal. 

Turista, primero pola esquerda dos agochados cun
equipo de Santo Tome.

O máis singular da arte de Turista é que é autodidacta, e que traballa sen planos. Como el di "os meus planos son a memoria, o metro e o lápiz", polo que non pretende facer unha reprodución exacta dunha embarcación determinada, senón unha recreación dictada pola súa memoria e a imaxinación. "Si teño que facer un barco exacto ao orixinal, con planos e tal, non me sae. Eu teño que facelo ao meu xeito", asegura. E a destreza manual colleuna coa práctica. "Nunca traballei de carpinteiro, aínda que si estiven en astilleros. Se me saen  os barcos é porque os coñezo. Sei como se fai unha quilla ou as cuadernas". 

Turista é un madridista convencido
e asiduo do Bar Germán

Ademais da batea na que está ocupado estes días, outra das súas creacións máis recentes é o Porto de Tragove, un bateeiro que aínda ten sobre a súa mesa de traballo e do que destaca a minuciosidade con que representou a maquinaria destas embarcacións, como o guindastre ou a cesta. Turista encárgase tamén de pintar os barcos, e nalgúns casos ata lles instala pequenos motores eléctricos para que funcionen os focos de abordo. 

O seu traballo é moi apreciado por quen o coñecen e ata polos que lle descobren por casualidade, como uns turistas do País Vasco que o verán pasado atopáronlle no seu caseta de Tragove mentres daban un paseo polo porto. Viron os barcos, preguntáronlle o prezo e non llo pensaron dúas veces. "Vendo algúns, para pagar o material, pero moitos os agasallo", anota. Ademais, todos flotan; a dorna Laxenegra, de feito, ata navegou soa unha vez por ríaa, empuxada polo vento. 

En 1956 naugrafa a dorna "Canario"
e morren seis mariñeiros.

´MOITOS COMPAÑEIROS MEUS NUNCA VOLVERON DO MAR´ 

As condicións do traballo no mar variaron moito nas últimas décadas. Antonio Galiñanes recórdao perfectamente."Cando eu empecei iamos en barcos de vela e moitos compañeiros meus nunca volveron. Si collías un temporal nunha dorna a vela de seis ou sete metros estabas a mercé do vento". 

Os barcos que reconstrúe Galiñanes coa súa memoria e as súas mans xa non surcan a ría para pescar, pero si que o facían cando el era novo. Fai tempo púxose a fabricar un barco do cerco, "dos que pescaban con 30 homes", e cando terminou parecíaselle tanto a un que coñecera en Cambados cando el era neno, o Jesús do Gran Poder, que decidiu bautizar á súa criatura como Cristo da Vitoria. 

A dorna "Chon", un agasallo de
Turista.

A afección polo maquetismo naval non é inusual en Cambados, un pobo que viviu sempre mirando de fronte a ríaa, ata o extremo de que o seu cofradía é a máis antiga de España -fundouse en 1917-, e das que máis socios e artes de pesca diferentes ten. Galiñanes coñece a outras persoas que fan reproducións de barcos, pero de entre todas elas destaca a un parente afastado seu, Francisco Galiñanes. "É moi bo.Fai os barcos tal cal son. Tamén foi marineiro e armador, pero el ten a vantaxe de que o seu pai era carpintero e veuno traballar desde neno". 

O alcalde de Cambados, Luís Aragunde, barallou nalgunha ocasión a posibilidade de organizar unha exposición cos traballos destes artesanos do mar. Trátase dunha disciplina que adoita gustar á xente -en Vilagarcía o Modelama atrae a bastante público- e Cambados, ademais de tradición, conta con dous espazos expositivos que poderían adaptarse a unha mostra deste tipo, como o pazo de Torrado ou o salón de Peña, que o século pasado foi unha importante fábrica conservera. 

UN ARTIGO DE ANXO MARTINEZ